विराटनगर । विरामीलाई आर्थिक रूपमा भार पर्ने ‘न्युट्रास्युटीकल’ (खाद्यपूरक) सामाग्रीलाई औषधी भन्दै फार्मेशीहरूले विक्री वितरण गर्ने गरेको पाइएको छ । खाद्य पुरक सामाग्रीलाई औषधी भन्दै विक्री वितरण गरेको पाइएपछि औषधी व्यवस्था विभाग विराटनगरले न्युट्रास्युटीकल बरामद गरी नष्ट गर्ने अभियान सुरू गरेको हो ।

तीन वर्ष अगाडी औषधी व्यवस्था विभागले खाद्यपूरक सामाग्री चिकित्सकले सिफारिस गरिदिने र औषधी भन्दै फार्मेशीहरूबाट बिक्री वितरण गर्न थालेपछि रोक लगाएको थियो । विभागले खाद्य पुरक सामाग्री फार्मेशीमा बिक्री वितरण गरेको पाइए बरामद गर्न थालेपछि यो केही हदसम्म नियन्त्रणमा आएको थियो । अहिले फेरी विराटनगर, सुनसरी र झापाका ठुला हस्पिटल भित्र र अगाडीका फार्मेशीहरूबाट खुल्लेआम खाद्यपुरक सामाग्री औषधी भन्दै विरामीलाई बिक्री वितरण गर्न थालेपछि विभागले बरामद गरी नष्ट गर्ने अभियान सुरू गरेको हो ।

अभियान सुरू गरेको सात महिनामा २९ वटा फार्मेशीले औषधी भन्दै बिक्री गर्न राखेको ठूलो परिमाणमा खाद्यपुरक सामाग्री नियन्त्रणमा लिएको औषधी व्यवस्था विभाग विराटनगरका प्रमुख टेकेन्द्र मिश्रले जानकारी दिए । विभागले नियन्त्रणमा लिएको खाद्यपूरक सामाग्री विराटनगरको ठूला हस्पिटल भित्रबाट बरामद गरेको छ । नोबेल मेडिकल कलेजभित्रको सुस्वास्थ्य फार्मेशी, मेडिकेम फर्मा, विराटनगरको हस्पिटल चौकमा रहेको उज्जवल फर्मा, फेसबुक फार्मेशी, शिवराम फार्मेशी, श्री गणेश ड्रग हाउस, विराट नर्सिङहोम भित्रको विराटनगर अस्पताल फार्मेशी, युनिक फार्मेसीबाट विभागले ठूलो परिमाणमा बिक्रीको लागि राखिएको खाद्यपू्रक सामाग्री नियन्त्रणमा लिएको थियो । यस्तै विराटनगरको सप्तकोशी फार्मेशी, सीताराम फार्मेशी, झापाको दमकको मन्जिता फार्मेशी, सयरा फार्मेशी, तोयानाथ फार्मेशी, जुनतारा फार्मेशी, अतुल्यन मेडिकल, आयुव फार्मेशी, मनमोहन अस्पताल फार्मेशीबाट खाद्य पुरक सामाग्री नियन्त्रणमा लिएको विभागले जनाएको छ ।

खाद्यपुरक सामाग्री डिपार्टमेन्ट स्टोरमा राखेर विक्री वितरण गरिने सामान हो । तर, यहाँ भारतमा किलोको हिसाबले जोखेर पाइने खाद्य पुरक सामाग्री नेपालमा ल्याएपछि ३ सयदेखि पाँच सय रुपैयाँसम्म पत्ताको हिसाबले औषधी भन्दै विक्री वितरण गर्ने गरेको पाइएको हो । यसरी डिपाटमेन्ट स्टोरामा राखेर विक्री वितरण गर्ने खाद्यपुरक सामाग्रीलाई औषधी भन्दै विक्री वितरण हुने गरेको पाइएपछि फार्मेशीहरू अनुगमन गर्दै बरामद गर्ने र नष्ट गर्ने अभियान सुरू गरिएको उनले बताए । कमिसनको चक्करमा चिकित्सकले पनि ‘न्युट्रास्युटीकल’ सिफारिस गरिदिने गरको छन् ।

खाद्यपुरक वा आहारपुरक सामाग्रीहरुको जथाभावि प्रयोगले बिरामी, बिरामिको परिवार तथा समाजलाई पुर्याउने आर्थिक नोक्सान हो । आर्थिक प्रलोभनमा परी चिकित्सकहरुले अत्यन्त महंगा खाद्यपुरक वा आहारपुरक सामाग्रीहरुको शिफारिस गर्ने गरेकाले सर्वसाधारण मानिसहरुले त्यसको ठूलो आर्थिक बोझ चुकाउनु परेको छ । कतिपय बिरामिलाई चिकित्सकहरुले ६ महिना देखि १ बर्ष सम्मका लागी त्यसता सामाग्रीहरुको सिफारिस गर्ने गरेका छन् । चिकित्सकहरुले त्यस्ता सामाग्रीहरु सिफारिस गर्दा फलानो पसलमा गएर किन्नु भनेर तोकेरै भन्ने र किनिसकेपछि आएर मलाई देखाउनु समेत भन्ने गरेका छन् । यसबाट खाद्यपुरक वा आहारपुरक सामाग्रीहरुको गलत प्रयोग कुन हदसम्म हुने गरेको छ भन्न कुरा पुष्टि हुने गरेको छ ।

खाद्य तथा गुण नियन्त्रण बिभागबाट अनुमती लिएर आयात गरिएका खाद्यपुरक वा आहारपुरक सामाग्रीहरुको औषधि पसलहरुबाट विक्रि वितरण गरेको पाईएकाले त्यस्ता सामाग्रीहरुको जफत गर्ने गरिएको छ । ‘औषधि ऐन बमोजिम संचालन हुने भएकाले औषधि पसलबाट त्यस्ता सामाग्रीहरुको विक्रि वितरण गर्नु गैर कानूनि कार्य हो,’ औषधी व्यवस्था विभाग विराटनगरका प्रमुख मिश्राले भने, ‘अब अझै व्यवस्थित तरिकाले बिभाग यस किसिमका सामाग्रीहरुको औषधि पसलबाट हुने विक्रिलाई नियन्त्रण गर्न तत्परताका साथ लाग्नेछ । खाद्यपुरक सामाग्रीहरुको प्रयोग बिरामिको उपचारका लागी गर्नु हुँदैन । सो कुरा स्वयं त्यस्ता सामाग्रिहरुका खोलमा ‘नट फर मेडिसियन युज भनेर लेखीएको हुन्छ । तर ठूला अस्पतालहरुबाट त्यस्ता सामाग्रीहरुको सिफारिस हुने र अस्पताल अगाडी रहेका फार्मेसीबाट बिरामिहरुलाई बिभिन्न किसिमका खाद्यपुरक वा आहारपुरक सामाग्रीहरुको विक्रि बितरण निर्बाध रुपमा हुने गरेको छ ।’