विराटनगर । मोरङको सीमावर्ती क्षेत्रबाट तस्करीको लाइन चलाएको आरोपमा सशस्त्र प्रहरी बल मोरङका प्रमुख, एसपी विश्व खड्का हेडक्वार्टर तानिएका छन् ।
मोरङमा तीन दर्जन वटा सीमा नाका रहेको मध्ये विराटनगरसहित पूर्वी क्षेत्रको नाकाबाट तस्करीको लाइन चलाएर अवैध असुली गरेको आरोपमा उनी हेडक्वार्टर तानिएका हुन् ।
एसपी खड्का सशस्त्र प्रहरी प्रमुखको जिम्मेवारी पाएर २०८० फागुन पहिलो साता मोरङ हाजिर भएका थिए । मोरङ आएयता तस्करीको लाइन चलाउने समूहसँग साँठगाँठ गरेर असुली गरिरहेको आरोप उनलाई लागेको छ । भन्सार छली गरेर नेपाल भित्राइएका अवैध सामान नियन्त्रणमा लिने र पैसा लिएर छाड्ने गरेको आरोप पनि खड्कामाथि लागिरहेको हो ।
सशस्त्र प्रहरी बल उच्च स्रोतका अनुसार नेपाल–भारत सीमा क्षेत्रबाट तस्करीको लाइन चलाएर अवैध असुली गरिरहेको पाइएपछि छानबिन एवं अनुसन्धानका लागि खड्कालाई बिहीबार काठमाडौंस्थित हेडक्वार्टर तानिएको हो । सशस्त्र प्रहरी बलका प्रवक्ता, डीआईजी कुमार न्यौपानेले आन्तरिक हिसाबले केही कुरा बुझ्नुपर्ने भएकाले एसपी खड्कालाई हेडक्वार्टर झिकाइएको जानकारी दिए ।
आईजीपी राजु अर्यालकै निर्देशनमा खड्कालाई काठमाडौं तानेर आवश्यक छानबिन एवं अनुसन्धानको प्रक्रिया अघि बढाइएको उनले बताए । डीआईजी न्यौपानेका अनुसार तस्करीलगायतका अवैध धन्दा नियन्त्रणमा लिन र कारबाही गर्न मातहतका युनिटलाई आईजीपी अर्यालले स्पष्ट निर्देशन दिएका छन् । ‘आईजीपी साबले अवैध धन्दा नरोकेमा र तस्करको समूहसँग मिलेमतो गरेमा कारबाही गर्छु भनेर स्पष्ट निर्देशन दिनु भएको छ । पछिल्लो समयमा निर्देशनको पालना भयो कि भएन भनेर बुझ्नुपर्ने भयो,’ उनले भने, ‘आन्तरिक हिसाबले पनि केही कुराको जानकारी लिनुपर्ने अवस्था आयो । त्यही भएकाले एसपी खड्कालाई हेडक्वार्टर तानिएको हो ।’
न्यौपानेले खड्काका बारेमा बुझ्ने काम भइरहेको बताउँदै गलत गरेको पाइएमा कारबाही गरिने जानकारी दिए । उनले मोरङमा सशस्त्र प्रहरी प्रमुख बनाएर अर्कै एसपीलाई पठाउने कि खड्कालाई नै फिर्ता गर्ने भन्ने बारेमा टुंगो लाग्न बाँकी रहेको जनाए । ‘मोरङ आएयता अवैध धन्दा गरिरहेको समूहसँग खड्काको सम्बन्ध राम्रो थियो,’ स्रोतले भन्यो, ‘लाइन चलाउन सहयोग गरिदिएवापत तस्करीमा संलग्नबाट उनले मोटो रकम बुझ्ने गरेका थिए ।’
लगभग १ महिनाअघि भारतबाट गाडीमा तस्करी गरेर ल्याएको चिनी सशस्त्र प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको थियो । भन्सार छली गरेर ल्याइएको उक्त चिनी विराटनगरका व्यापारी विनोद केशरीको थियो । बरामद गरिएको चिनी र नियन्त्रणमा लिएको गाडी एसपी खड्काले कारबाहीका लागि विराटनगर भन्सार कार्यालयमा बुझाउनुपर्ने थियो । तर, केशरीसँग मोटो रकम लिएर त्यत्तिकै छाडिदिएको स्रोतले बतायो । केशरीले भरिया प्रयोग गरी विराटनगरमा क्यारिङमार्फत तस्करीको समान ल्याउने गर्दछन् । उनले विराटनगरसहित पूर्वीको बजारमा पनि तस्करीको सामान पढाउने गरेका छन् । त्यसको लागि उनले प्रहरी प्रशासनसँग राम्रो साटगाठ मिलाएका छन् । किराना सामानको व्यापार गर्ने केशरीले अहिले सशस्त्रसँग मिलेर तस्करीको धन्दा चलाइरहेको स्रोतको दाबी छ ।
पछिल्लो समय संगठनकै बदनाम हुने हिसाबले चल्न थालेपछि एसपी खड्का हेडक्वार्टको निगरानीमा थिए । ‘गलत काम गरेको केही न केही प्रमाण भेटिएकै कारण उनलाई काठमाडौं झिकाइएको हो,’ सशस्त्रको उच्च स्रोतले भन्यो, ‘थप छानबिन, अनुसन्धान र कारबाही हेडक्वार्टरले नै गर्छ ।’ स्रोतका अनुसार एसपी खड्काले असुलीका लागि सहायक हवल्दार ओमप्रकाश श्रेष्ठलगायतका सशस्त्रलाई घुमुवा बनाएर खटाएका थिए । श्रेष्ठ अहिले पनि घुमुवा बनेर नै हिँडिरहेका छन् ।
स्रोतका अनुसार सशस्त्रको मिलेमतोमा गाईगोरु, मटर, चाइनिज स्याउ, सुपारीलगायत नेपालबाट भारततर्फ तस्करी हुने गरेको छ । भारतबाट धान, गहुँलगायतका खाद्यान्नका परिकार, किराना सामान, लत्ताकपडा, गाडीका पार्टपूर्जा, हार्डवेयरका सामानलागयत भन्सार छली गरेर नेपाल भित्राउने गरिएको छ ।

सशस्त्रको साथ पाएपछि भारतसँग खुला सीमा रहेका कोशी प्रदेशका झापा, सुनसरी र मोरङमा पछिल्लो समय तस्करी बढेको छ । सशस्त्र प्रहरी बल कोशी प्रदेशको प्रमुखका रूपमा डीआईजी अन्जनीकुमार पोखरेल हुँदा संस्थागत रूपमा हुने गरेको तस्करी ठप्प थियो । तर, सशस्त्रको प्रदेश प्रमुखमा डीआईजी शम्भु सुवेदी आएपछि वैशाखयता तस्करीको लाइन चालु भएको छ । खुलेआम तस्करी भइरहेको छ । जसको असर राजस्व संकलनमा परिरहेको भन्सारका अधिकारीहरू बताउँछन् ।
‘तस्करी रोक्नुपर्ने निकाय नै अवैध धन्दा चलाउनेहरूसँग मिलिरहेको पाइन्छ । अहिले सीमा क्षेत्रबाट व्यापक मात्रामा तस्करी भइरहेको छ,’ विराटनगरका माछाका आयत गर्ने एहसान शेखले भने, ‘अहिले माछा मोरङसहित झापा र सुनसरीबाट ब्यापक तस्करी भएको छ । रोक्नका लागि पटकपटक हामीले आग्रह गर्दा पनि बेवास्ता गरिन्छ । यसले मिलेमतोमै काम भइरहेको प्रष्ट हुन्छ ।’ उनले सशस्त्र, भन्सार, राजस्व अनुसन्धानलगायतका निकायको ‘सेटिङ’मा तस्करीले प्रसय पाउँदा त्यसको असर राज्यलाई पर्ने बताए ।
यता एसपी खड्काले भने लाइन चलाएको कुरा अस्वीकार गर्दै आफू बिदामा रहेको बताए । ‘म ७ दिनको बिदामा छु । हेडक्वार्टरले तानेको हैन,’ टेलिफोन सम्पर्कमा खड्काले भने, ‘काठमाडौं आएको २/३ दिन भयो । केही दिनभित्र फर्किन्छु ।’

कुन नाकाबाट के तस्करी ?
मोरङमा भारतसँग सीमा जोडिएको ५२ किलोमिटर रहेको छ । ५२ किलोमिटरमा तीन दर्जन बढी सीमा नाका रहेको छ । तस्करीको लाइन सबैभन्दा बढी विराटनगरको दक्षिण क्षेत्र मटिअर्वा, दक्षिण गेट, दरैया नाका पर्दछ । यसैगरी पूर्वमा रंगेली नगरपालिकाको धनापट्टी, रतुवामाई नगरपालिको सिक्टी, आमतोला, धनपालथान गाउँपालिका दक्षिण क्षेत्रको मायागञ्ज र खैरबना नाकादेखि खाद्यवस्तु तस्करी हुने गरेको पाइएको हो । रतुवामाई नगरपालिकाको सिक्टी र धनपालथान गाउँपालिकाको मायागञ्ज, खैरवनादेखि लाखौं रुपैयाँको सामान खुलेआम तस्करी हुने गरेको छ ।
विराटनगरमा लत्ताकपडाको तस्करीको लाइन बब्लु अग्रवाल, सुरेश यादव, सबनम, अकबरलगायतले गर्ने गरेका छन् । बरगाछी घर भएका बब्लुले विराटनगर एयरपोर्टबाटै तस्करीका कपडा काठमाडौं पठाउने गरेको बताइन्छ । मर्टेवा नाकाबाट समसुल मियाँले मटर, केराउ, सुपारी, मरिच लगायतका सामान भारततर्फ अवैध रुपमा पठाउने गरेका छन् । यस्तै जुनेद भन्ने तस्करले राँगा भैसी र किराना आइटमको तस्करी गर्ने गरेको स्रोतको भनाई छ ।
त्यसै गरी तबरेज मियाँले हडडी र छालाको काम गर्ने गरेका छन् । अर्को कल्पना भन्नेले किराना आइटमको काम गर्ने गरेकी छन् ।
दक्षिण गेट रानीबाट धीरु काले, पशुपति, विजय भगतर अनिकेत भगत दाजुभाइ र सूधीरले कपडा लगायत नुनदेखि सुनसम्मको धन्दा गर्ने गरेको स्रोतको दाबी छ ।
त्यसैगरी दीलिप सहनीले माछाको कारोबार पर्दछन् । उनले नोचा रानी र सुनसरीको सीमा नाकाबाट माछाको तस्करी गरी विराटनगरस्थित फर्ममा ल्याउने गरेका छन् । यस्तै श्रवण साहले मझारे नाकाबाट धान, गहुँ, मटर, केराउ, सुपारीको काम गर्ने गरेकोमा अहिले धान, गहुँ, कवाड र गिट्टी वालुवाको तस्करी गर्ने गरेका छन् । यसै गरी छेरु, उमेश साहले खयरवानीबाट धान गहुँको अवैध आयात गर्ने गरेका छन् ।
मोरङको अन्तिम नाका रतुवामाई नगरपालिको दक्षिणी सीमा क्षेत्र सिक्टीदेखि पनि कपडा, खाद्यवस्तु र चिनी तस्करी हुने गरेको छ । आमतोला बजारमा घर भएका क्यारिङ गर्ने व्यापारीको समूहले सिक्टीदेखि राति र बिहानीको समयमा भारतदेखि तस्करी गरी खाद्यवस्तु, चिनी र कपडा ल्याउने गरेको स्थानीयहरु बताउछन् ।
‘बिहान २ देखि ३ बजे र रातिको ११ देखि १२ बजको समयमा तस्करीमा लागेका क्यारिङ गर्नेले भरियालाई निश्चित रकम दिए एउटा मोटसाइकल र आटोमा उनीहरूले तस्करीको सामान आमतोला बजारमा भण्डारण गरी राख्दछन्,’ एक स्थानीयले भने, ‘त्यसपछि दिउँसो बिल बनाएर मोरङको उत्तरी क्षेत्रको सहरमा रहेको व्यापारीको पसलमा पु¥याउने गरेका छन् ।’
मोरङको उत्तरी क्षेत्र उर्लाबारी, मधुमल्ला, पथरीदेखि झापाका दमकसम्मका होलसेल पसलमा कपडा र खाद्यवस्तु निश्चित रकम लिएर क्यारिङ गर्नेले पु¥याइदिने गरेका छन् ।