विराटनगर, जेठ १८–नेपालमा बसोबास गर्ने विभिन्न जातजातिका आ–आफ्नै रीतिरिवाज र संस्कृति रहेका छन् । त्यसमध्येको एक हो बाँतर जाती । विशेष गरी तराईमा बसोबास गर्ने यो जातीको आफ्नै मौलिक परम्परा र संस्कृति रहेको छ ।

आफ्नो मौलिक संस्कृति संरषण गर्ने उद्देश्यले मोरङको कटहरी–६ स्थित थलाहामा बाँतर जातिको पुर्खा गेड बाबाको मन्दिर निर्माण हुने भएको छ । अन्य ठाउँभन्दा ठूलो आकारमा मन्दिर निर्माण हुने भएपछि स्थानीय बाँतर समुदाय उत्साहित भएका छन् ।

मोरङको कटहरी गाउँपालिका–६ थलाह स्थित प्रदेश नंः १ की सांसद कल्पना सरदारले मन्दिरको निर्माण सामग्रीमा विधिपूर्वक पूजा गरी शिलान्यास गरिन् । सांसद सरकारले शिलान्यस सुरु गरेसँगै मन्दिर निर्माण कार्य आज देखी सुरु भएको हो ।

नेपालको विभिन्न स्थानमा बसोबास गर्ने बा“तर जातीका पुर्खा इष्टदेव गेड बाबा बाँतर सरदार जातीका हुन् । बाँतर जातीका अगुवाहरुका अनुसार उनी चमत्कारी थिए । जहा“ दुःख हुन्छ । त्यहा“ सुख दिन उनी चमत्कारी रुपमा देखा पर्ने गरेको अगुवाहरुले बताए । यिनै विश्वासका साथ मन्दिर निमार्णका लागि प्रदेश नंः १ की सांसद कल्पना सरदारले सांसद कोषबाट १० लाख रुपैयाँ बजेट बिनियोजा गरेकी हुन् ।

शिलान्यास कार्यक्रममा उनले कुल देवता प्रतिक पुर्खाको मन्दिर रहेकोले गेड बाबा मन्दिर निमार्ण गर्न आउँदो दिनमा समेत सहयोग गर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गरिन् । सो अवसरमा बाँतर जातीलगायत कटहरीमा रहेका विभिन्न जातजातीका संस्कृति संरक्षण गर्ने गाउँपालिकाको दायित्वरहेको अध्यक्ष रामकुमार कामतले बताए ।

उनले मन्दिर निमार्ण गर्न अगामी अर्थिक वर्षमा बजेट विनयोजन गर्ने प्रतिवद्धता जनाए । वडाध्यक्ष पृथ्वीलाल सरदारका अनुसा बा“तर समुदायका मानिसहरुले शिकार गर्ने क्रममा असार मसान्तमा निल गाई मारेका थिए । त्यही निल गाई मारेकाले गौहत्या लाग्ने डरले महराज गेड सिंह बाँतर सरदारको शरणमा पुगेर आफूहरुलाई गौहत्याको पापबाट मुक्त पार्नका लागि इष्टदेव गेड बाबासंग आग्रह गरेका थिए ।

त्यसपछि बा“तरहरुलाई महराजले मृत गाईलाई सेतो कपडाले छोप्न लगाएका थिए । केहि समय पछि छोपेको कपडा उर्घादा निल गाई ठूलो सु“गुरको रुपमा परिणत भयो र त्यसपछि गौहत्या नभइ सु“गुर हत्या भएको पुष्टि भयो र बा“तर जातिलाई पापबाट ईष्ट देव गेंड बाबाले मुक्त गरीदिएको वडाअध्यक्ष सरदारले बताए ।

बा“तर जातीलाई पापबाट ईष्ट देव गेंड बाबाले मुक्त गरीदिएको भन्दै असार १ गते सु“गुरको बली दिने प्रचलनको सुरुवात भएको थियो । असार १ गते गरिआएको सो पूजालाई माघी महोत्सवको रुपमा माघ १ गते सोही रितअनुसार माघेसंक्रान्तिका दिन ईष्ट देव गेंड बाबाको पूजा गर्न थालेको बाँतर जातिका अग्रज पन्नालाल सरदारले जानकारी दिए ।

बा“तर समुदायहरुको वसोवास भएको घना वस्तीहरुमा गेड बाबाको मठ् मन्दिर स्थापना गरी पूजा आजा गरिदै आएको उनले बताए । निमार्ण गर्न लागिएको बाँतर जातिको पुर्खा गेडबाबा मन्दिरको भित्रि भागको चौडाई र लम्बाई १० वाई १० फिट रहेको छ । भने बाहीरी भागको चौडाई र लम्बाई २६ वाई २६ फिट र उच्चाई ५५ फिट रहेको छ ।

मन्दिर निमार्ण गर्नका लागि करिब ६५ लाख रुपैयाँ लागत लागने अनुमान गरिएको छ । नेपालको अधिकांश तारईमा बसोवासे गर्ने बाँतर जातिको जनसंख्या २०६८ को जनगनणा अनुसार ३५ हजार रहेको छ ।