विराटनगर । संखुवासभाको खाँदबारी नगरपालिका – १ स्थित जिल्ला कारागारबाट भाग्न खोज्ने दुई जना कैदीलाई कारागारभित्रै चरम यातना दिएपछि मृत्यु भएको अनुगमन टोलीले दावीसहितको स्थलगत अध्ययन प्रतिवेदन सार्वजानिक गरेको छ ।

साउन २४ गते विहान १ः ३० बजे कैदी संखुवासभाकै मादी नगरपालिका १९ वर्षीय विनोद तोलाङ्गी र नुवाकोट ककनी गाउँपालिका–७ घर भइ संखुवासभाको मादी ५ का २८ वर्षीय विकास श्रेष्ठ भनिने आकाश बलामीको मृत्यु भएको थियो । कारागारबाट भाग्न खोजेका उनीहरुको कुटपिटबाट घाइते भएपछि अस्पतालमा उपचारका क्रममा मृत्यु भएको भनिएको थियो । उक्त घटनाबारे विभिन्न सरकारी टोलीले छानबिन गरिरहेका छन् । दुई कैदीको मृत्यु भएपछि अनौपचारिक क्षेत्र सेवा केन्द्र (इन्सेक) कोशी प्रदेशले साउन २६ गतेदेखि स्थलगत अनुगमन गरेको थियो । दुई दिन लगाएर गरेको अनुगमनको क्रममा राज्यका निकायले जिम्मेवारी बहन नगर्दा कैदीको हत्या भएको निष्कर्ष निकालेको छ । इन्सेकले विराटनगरमा बिहीबार पत्रकार सम्मेलन गरि यस्तो निष्कर्ष सुनाएको हो । इन्सेक कोशी प्रदेशका प्रमुख सोमराज थापाको नेतृत्वमा ४ सदस्यीय स्थलगत अध्ययन टोली बनेको थियो ।

राज्यको नियन्त्रणमा रहेका र राज्यको सुरक्षा गृहभित्र कैदीको कुटपिट गरी हत्या गरिनु गम्भीर मानव अधिकार उल्लङ्घन भएको इन्सेकको निष्कर्ष छ । कैदी भाग्न खोजेको आरोपमा चरम यातना दिनु, कैदीबन्दीको प्रशासनलाई बुझाउन, तत्काल उपचारका लागि अस्पताल नलैजानु, अन्तिम अवस्थामा अस्पताल लैजानु, पीडित परिवारलाई समयमा जानकारी नगराउनु जस्ता कार्यले राज्यका निकायले उपयुक्त जिम्मेवारी वहन नगरेको इन्सेकको निष्कर्ष रहेको संयोजक सोमराज थापाले जानकारी दिए ।

ईन्सेकले घटनामा संलग्न रहेका सुरक्षाकर्मीलाई तत्कालै अनुसन्धानको प्रक्रिया ल्याउनु पर्ने, पीडित परिवारलाई उचित क्षतिपूर्ति प्रदान गर्नु पर्ने लगायतका ८ वटा सुझाव दिएको छ ।
जसमा घटनाको निष्पक्ष र वस्तुनिष्ठ छानविन गर्नुपर्ने, कारागारको आन्तरिक प्रशासनका नियम कानुन मानव अधिकारमैत्री बनाउनु पर्ने, देशभरका कारागारमा क्षमताभन्दा बढी कैदी बन्दी छन् जसका कारण कैदीबन्दीको मानव अधिकारको गम्भीर उल्लङ्घन भएका छन् यस विषयमा ध्यान पुऱ्याउनु पर्ने, कारागारमा स्रोत साधनको उचित व्यवस्था गर्नु पर्ने र कागजमा सीमित खुला कारागारको अवधारणा कार्यान्वयन गर्नु पर्ने उल्लेख छ ।