विराटनगर । विराटनगरका नाक, कान, घाटी रोग विशेषज्ञ डा. मदन कोइरालालाई विरामीलाई जाँच गर्दै गर्दा एक्कासी चिउडो, पातो र छाती दुख्यो । त्यसपछि उनले पेनकिलर खाए । ठिक नभएपछि उनले ओपीडि बन्द गरेर इसिजि र रगतका केही जाँच गरे ।
मंगबलार दिउँसो तिर उनका सहयोगीले रिर्पोट लिएर आए । त्यो रिपोर्ट हरेपछि उनको मनमा चिसो पस्यो । रिपोर्ट हेरेपछि उनले हृदयघात भएको आशंका गरे र घरदेखि करिब एक सय मिटरको दुरीमा रहेकोे विराटनगरस्थित न्यूरो कार्डियो एण्ड मल्टिस्पेशियालिटी अस्पताल जाने निधो गरे । लगतै अस्पतालका कल्सल्टेन्ट इन्टरभेन्सनल कार्डियोलोजिष्ट डा.निकेशराज श्रेष्ठलाई उनले आफ्नो स्वास्थ्यको समस्या बारेमा जानकारी पनि गराए ।
अस्पतालको आकस्मिक कक्षमा आएपछि डा. श्रेष्ठले इसिजि गरे । त्यसपछि देखियो मुटुको रगत नलीको एउटा भल्प बन्द रहेछ । ‘ह्दयघात भएको १÷२ घण्टा भित्रमा हस्पिटल आए । जसले गर्दा उपचारमा सहज भयो । त्यसपछि क्याथल्याब लगियो र एन्जीयोप्लाष्टिक गरेर बन्द भएको मेरो मुटुको भल्प खोलियो र अहिले न्यूरो हस्पिटलमा मुटुको भरपर्दो उपचार पाएकोे छु,’ बुधबार डिस्र्चाज भएपछि डा. कोइरालाले भने, ‘मेरो छोरा, छोरी, ज्वाइ र बुहारी सबै डाक्टर रहका छन् । उनीहरुसँग पनि कुराकानी भयो । त्यसपछि डा. निकेशराज श्रेष्ठ मुुटु रोगको उपचारमा अनुभवी र भरपर्दो चिकित्सक हुन भन्ने मलाइ थाहा थियो । तेही भएर म काठमाण्डौ नगएको हो । घर नजिकको न्यूरो हस्पिटलमा उपचार गरेको छु । निकेश राज मेरो साथी ज्ञानबहादुर श्रेष्ठको छोरा पनि हो । त्यसैले मैले यहाँ उपचार गरे । एन्जीयोप्लाष्टिक गरेर अहिले एउटा स्टेन लगाएको छ । अहिले धेरै राम्रो भएको छ । न्यूरोको क्याथ ल्याब गंगालाल, मनमोहन वा अन्य विकसित मुलुकको जतिकै छ । न्यूरोमा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको उपचार पाएको अनुभूति गरेको छु । अहिले ठिक छ । यहाँबाट गएर फुटबल पनि खेल्न सक्ने भएको छु ।’ मुटुको उपचार न्यूरोमा भरपर्दो हुने गरेको पनि उनले सुनाए । ‘एयर लिफ्ट गराएर बाहिर उपचार गराउन गएको भए मेरो कति खर्च हुने थियो । न्युरो त्यो खर्च जोगाइ दिएको छ । हृदयरोग देखिएपछि जतिसक्दो हस्पिटल जानुपर्ने हुन्छ । जति ढिलो भयो तेही मुटु बिग्रन सक्छ । छोरीले मलाई काठमाण्डौं आउनु भन्दै थिइन् । तर म गइन् । मलाइ विश्वास थियो । काठमाण्डौ र बाहिर जितकै उपचार न्यूरोमा डा निकेशराजले गर्नुहुन्छ भन्ने मलाई विश्वास थियो । अहिले आएर प्रमाणित पनि भएको छ । अहिले राम्रो पनि भयो । उपचारमा खटिने चिकित्सकप्रति कृतज्ञ रहेको छु ।’
उपचारमा संलग्न अस्पतालका कल्सल्टेन्ट इन्टरभेन्सनल कार्डियोलोजिष्ट डा.निकेशराज श्रेष्ठले डा. मदन कोइरालाको एन्जियोग्राम गर्दा मुटुको एउटा रगत नली भल्प बन्द भएकोले हामीले सफल उपचार गरेको बताए । ‘एन्जीयोप्लाष्टि गरेर बल्क भएको रगत नली खोलिएको छ । बल्क भएको रगतको नली खोलिएपछि मुटुको माशंपेशीले रगत पाएपछि मुटुको मर्न लागेको भागलाई बचाउन सकिन्छ । जसले गर्दा छाती दुखाइ काम हुने गर्दछ ,’ डा. श्रेष्ठले भने, ‘हृदयघात भएका विरामी जतिसक्दो चाँडो अस्पताल भए उपचारमा सजिल्लो हुने गर्दछ र बचाउन सकिन्छ ।’
अत्याधुनिक उपकरण र चर्चित कार्डियोलोजिष्ट चिकित्सकसहितको टिम दुवैको संयोजन मिलेका कारण न्यूरोले मुटु उपचारमा पछिल्लो समयमा फड्को मार्दै गएको छ ।
न्यूरोमा विशेषज्ञ चिकित्सकसहितको ‘क्याथल्याब’ सञ्चालनमा ल्याएपछि मुटुरोगीका विरामीको उपचारमा न्यूरो निरन्तर सफलतातिर अग्रसर बनेको छ । अस्पतालमा मुटुरोगीको सफल शल्यक्रिया तथा उपचार हुन थालेपछि पूर्वी नेपाल र भारतका विरामीको चाप बढ्न थालेको छ । गुणस्तरीय सेवा प्रदान गरेर विरामीको मन जित्न पनि न्यूरो सफल हुँदै गएको हो ।
मुटुमा जटिल समस्या भएका विरामीका लागि कोरोनरी तथा रेनल एन्जियोग्राफी, एन्जियोप्लाष्टी र पेसमेकर प्रत्यारोपणमा न्यूरो–कार्डियो अस्पतालले छोटो समयमैै फड्को मारेको छ । नेपाली र भारतीय मुटुरोगीले सेवा पाउँदै आएको अस्पतालमा जटिल शल्याक्रियालाई आवश्यक पर्ने प्रविधि र विशेषज्ञ चिकित्सक उपलब्ध भएसँगै उपचार गराउने विरामीको संख्या बढ्दै गएको छ ।
न्युरोमा मुटुको भल्वमा पर्ने प्वालको परीक्षण, मुटुका नलीमा जम्ने रगत खोल्ने उपचार पद्दतिदेखि मुटुमा ब्याट्री राख्ने विरामीहरुको सफल उपचार न्यूरो–कार्डियोमा हुने गरेको छ । हृदयाघात भएका विरामीका लागि गरिनुपर्ने उपचार पद्दतिमध्ये एन्जियोग्राफी, मुटुको नशामा जम्ने रगत खोल्ने एन्जियोप्लाष्टी र मुटुको चाल बढाउन मुटुमा ब्याट्री राखिने पेसमेकरबाट विरामीले लाभ लिइरहेका छन् ।
कुनैपनि अस्पतालमा भर्ना भएका विरामीको लक्षण हेरेर मुटुको समस्या भएको आशंका लागे तत्काल विशेषज्ञ चिकित्सकसम्म उपचारमा पठाउने संस्कारको विकास नहुँदा कतिपय विरामीको ज्यान जाने गरेको छ । असन्तुलित खानपिन तथा शारिरीक कसरत अभावले निम्त्याउने हृदयाघातका विरामीको वायाँ भागतर्फको छाती क्रमशः दुख्दै दायाँ हाततर्फ सरेमा तत्काल विशेषज्ञ चिकित्सकसम्म पुग्नुपर्ने डा.श्रेष्ठको आग्रह छ ।
त्यसबाहेक पनि मुटुको नलीमा हुने समस्या, भल्वमा पर्ने प्वाल र नली पुरिने, मुटुकै मांसपेशीमा देखिने समस्या र उच्चरक्तचाप र मधुमेहका विरामी हृदयाघातको उच्च जोखिममा हुने गर्दछन् ।.