भारतीय सञ्चारमाध्यममा ‘ग्रेटर नेपाल’, भन्छ–सुगौली सन्धिमा नक्सा टुंगो लागेको थिएन

 न्यूज विराट
भारतीय सञ्चारमाध्यममा ‘ग्रेटर नेपाल’, भन्छ–सुगौली सन्धिमा नक्सा टुंगो लागेको थिएन

एजेन्सी, जेठ २२-नेपाल र भारतबीच पछिल्लो समयमा सीमा विवाद उत्कर्षमा छ । दक्षिण एसियामा भारत एकैपकट नेपाल, पाकिस्तान र चीनसँग सीमा विवादमा अल्झिएको छ भने बंगलादेशसँग सीमा विवाद पुरानै समस्या हो ।

यस्तो अवस्थामा भारतका सञ्चारमाध्यम पछिल्लो समयमा नेपालसँगको सीमा र ऐतिहासिक प्रमाणहरु खोतल्ने प्रयासमा लागेका छन् । तर उनीहरुसँग नेपाली भूमि हडप्नका लागि दाबी गरिएको कृत्रिम काली नदीको बाहेक अर्को प्रमाण छैन ।

यसै क्रममा भारतको चर्चित सञ्चारमाध्यममा ‘ग्रेटर नेपाल’ को तस्बिर छापिएको छ । सन् १८१६ को सुगौली सन्धीअघि नेपाली भूभाग रहेका भारतीय क्षेत्रसहित यो नक्सा प्रकाशित भएको छ ।

जसमा पश्चिम नेपालको सीमा पूर्वमा मेची र पश्चिममा महाकाली हुने भनिएपछि सीमाबारे ठोस निर्णय नभएको उल्लेख गरेको छ । भारतीय तीर्थयात्रीलाई कैलाश मानसरोबर जानका लागि तीनवटा बाटाहरु, सिक्किमको नाथु ला, नेपाल र उत्तराखण्डबाट रहेको उल्लेख गरिएको छ ।

यद्यपि भारतले हालै यही उत्तराखण्डबाट कैलाश मानसरोबर जाँने सडक निर्माण गरेको विषयमा विवाद उत्पन्न भएको छ । नेपालको लिपलेक हुँदै जाने यो सडक करिब ८० किलोमिटर लामो रहेको छ । जबकि नाथु लाबाट मानसरोबर जानका लागि ९ सय किलोमिटर र नेपालको तातोपानी नाका हुँदै जानका लागि ५४० किलोमिटर रहेको छ ।

जहाँबाट मानसरोबर जान २० देखि २२ दिनसम्म लाग्छ । तर लिपुलेक हुँदै यो मार्ग भारतले कब्जा गर्न सक्यो भने यो यात्रा केबल ३ दिनमा गर्न सकिन्छ ।

उत्तराखण्डबाट पनि तीन वटा मार्ग रहेका छन् । जसमध्ये पहिलो पिथौरागढबाट तवाघाट । यसको लम्बाई १०७ किलोमिटर रहेको छ ।

अर्को तवाघाटबाट घटियाबगढ, जुन साढे १९ किलोमिटर रहेको छ भने तेस्रो घटियाबगढबाट लिपुलेक हुँदै जान सडक, यो करिब ८० किलोमिटर रहेको र यसको ७६ किलोमिटर सडक निर्माणको काम पुरा भइसकेको छ । जुन सडक भारतीय रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहले ८ मेमा उद्घाटन गरेपछि सीमा विवाद उत्कर्षमा छ ।

सुगौली सन्धीमा नेपालको पश्चिमी सीमा महाकाली नदी हुने बताइएको छ । तर त्यसपछि पनि सीमाका विषयमा पटक पटक समस्या आएको देखिन्छ । महाकाली नदी केही अलग अलग धारा मिलेर बनेको छ ।

त्यसैले महाकालीको वास्तविक मुहान कुन् हो भन्ने विषय नै दुई देशबीचको सीमा विवादको जडको रुपमा रहेको छ । महाकालीको सबैभन्दा ठूलो हिस्सा नै महाकाली नदी भएकोमा नेपाल प्रष्ट छ ।

भारतले कालापानी क्षेत्रबाट आएको सानो धारालाई कालापानी दाबी गर्दै आएको छ, जुन कुरा ब्रिटिसकालीन नक्साले समेत खण्डन गर्छ । सोही आधारमा पनि लिम्पियाधुरा, लिपुलेक र कालापानी नेपालको सीमाभित्र पर्छ ।

जबकि भारतले महाकाली नदीका सबै धारा कालापानी गाउँमा आएर भेट हुने भएकाले नदीको उद्गम स्थल यसैलाई मान्नुपर्ने र यस्तो अवस्थामा लिपुलेक भारतको भएको उसको दाबी छ । तर सुगौली सन्धीमा मुख्य धारालाइ नदी मानिएको कुरा उसले अस्वीकार गरेको छैन ।

सन् १९९९ मा गोरखाका राजा बनेका पृथ्वी नारायण शाहले नेपाल एकीकरण अभियान सुरु गरे । उनले थालेको अभियान उनका छोरा रणबहादुर शाहले अघि बढाए र विशाल नेपालको निर्माण भयो ।

सन् १८१६ मा सुगौली सन्धि हुनुभन्दा अघि नेपालको सीमा करिब साढे २ दशक चलेको नेपाल राज्यको विस्तार अभियानमा पूर्वमा टिस्टा नदी र पश्चिममा सतलज नदीसम्म नेपालको सीमा कायम भयो । तर सन् १८१६ को अपमानजनक सुगौली सन्धिमार्फत नेपालले जितेको एक तिहाई क्षेत्र गुमाउनुपर्‍यो ।

नेपालसँग कसरी सीमा विवाद भयो भन्ने विषयमा भास्कर लेख्छ, ‘सुगौली सन्धिअनुसार नेपाल मेचीदेखि महाकाली सम्म त सीमित भयो तर यसका नेपालको सीमा तय भएको थिएन । यसैको परिणाम स्वरुप कालापानी–लिम्पियाधुरा, सुस्ता, मेची क्षेत्र, टनकपुर, सन्दकपुर, पशुपतिनगरसहित ५४ स्थानमा सीमा विवाद रहेको छ ।’

सुगौली सन्धि भन्दापछिको १४६ वर्षसम्म कालापानी लिपुलेक क्षेत्रलाई लिएर विवाद भएको देखिदैन । तर चीनसँगको युद्धका समयमा भारतले कालापानी क्षेत्रमा सेना राखेपछि नहटाएका कारण यहाँ विवाद चर्किएको देखिन्छ ।

समाचारमा सन् २००० मा नेपालका प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालाले भारतका प्रधानमन्त्री अटल बिहारी वाजपेयीसँग सीमा विवाद समाधान गर्नका लागि आग्रह गरेको दाबी गरेको छ ।

सम्बन्धित समाचार

झापामा कोरोनाविरुद्धको खोपमा चरम लापरबाही

झापा, ८ भदौ ।बिर्तामोडको एक होटलमा भेरोसेल खोपसहित नगरपालिकाका कोभिड फोकल पर्सन ओमबहादुर खड्का फेला परेको घटनाको छानबिन गर्न गठित समितिले होटलमा खोप लुकाउने नियत नदेखिए पनि खोप बुझाउने र बुझ्ने प्रक्रियामा चरम लापरबाही भएको...

निर्वाचनबारे दलहरूसँग छलफल गर्दै निर्वाचन आयोग

काठमाडौं, ४ माघ-निर्वाचन आयोगले राजनीतिक दलहरूलाई छलफलका लागि बोलाएको छ । आयोगले निर्वाचन, मतदाता नामावली, मतदान स्थल र केन्द्रका विषयमा राजनीतिक दलहरूसँग छलफल गर्न लागेको आयोगका प्रवक्ता राजकुमार श्रेष्ठले जानकारी दिए । छलफलका लागि आयोगले...

थारू संस्कृति ठूलाे सम्पति भएकाेले काेशी सरकारले संरक्षण गर्छ :  मुख्यमन्त्री कार्की

विराटनगर । काेशी प्रदेशका मुख्यमन्त्री केदार कार्कीले थारू संस्कृति गाैरबकाे संस्कृति भएकाेले प्रदेश सरकारले संरक्षण गर्ने बताएका छन् । थारू कल्याणकारणी सभाले मंगलबार आयाेजना गरेकाे चाैथाे बर्जु माघी महाेत्सवमा मुख्यमन्त्री कार्कीले थारू संस्कृति अतिक्रमित भइरहेकाेले...

गुर्जोको रस पिउँदा कोरोना संक्रमण ठीक हुने बाबा रामदेवको दावी

भारतीय योग गुरु बाबा रामदेवले कोरोना भाइरस (कोभिड-१९)सँग नडराउन आग्रह गर्दै गुर्जोको रस पिउँदा फाइदा हुने बताएका छन् । उनले झारखण्ड राज्यको एक कार्यक्रममा गुर्जोको रस पिउँदा कोरोना भाइरले संक्रमण नगर्ने बताएका हुन् । रामदेवले...

’फरार’ सिद्धबाबाले गरे आत्मसमर्पण

काठमाडौं, फागुन २०–उच्च अदालत, बिराटनगरले आफूलाई थुनामा पठाउने आदेश दिने छनक पाएपछि फरार भएका सिद्धबाबा भनिने कृष्णबहादुर गिरीले आत्मसमर्पण गरेका छन् । आफ्नै अनुयायीमाथि जबर्जस्ती करणी गरेको आरोप लागेका गिरीले जिल्ला अदालत, सुनसरीमा मंगलबार आत्मसमर्पण...

प्रदेश २ मा एक दिन ३४८ जनामा कोरोना संक्रमण पुष्टि

जनकपुर, ३ असार-प्रदेश–२ मा आज एकै दिनमा अहिलेसम्मकै सबैभन्दा बढी कोरोना संक्रमित थपिएका छन् । आज एकै दिनमा प्रदेश– २ मा २१ जना महिला र ३ सय २७ जना पुरुष गरी कुल ३ सय ४८...

मकवानपुरमा ४ महिनाको अवधिमा ४३ वटा बालविवाह रोकिए

हेटौंडा, १६ जेठ-मकवानपुरमा ४३ वटा बालविवाह रोकिएका छन् । पछिल्लो समय जिल्लामा बालविवाहको घटना वृद्धि हुँदै गइरहेको अवस्थामा विगत ४ महिनाको अवधिमा ४३ वटा बालविवाह रोकिएको हो । बालबालिकाको क्षेत्रमा काम गर्दै आइरहेको सिबिन बाल...

प्रधानमन्त्रीलाई सुझाव, ‘अडान नछाड्नुस्, नडगमगाउनुस्’

काठमाडाैं, १७ असार-सत्तारूढ नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)को स्थायी कमिटी बैठकमा जानुअघि प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले राष्ट्रपति, मन्त्री र आफूनिकट स्थायी कमिटी सदस्यसँग परामर्श गरेका छन् । मंगलवारको स्थायी कमिटी बैठकमा कार्यकारी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ र वरिष्ठ नेता...

संचालक तथा सम्पादक:

अविनाशकुमार निधि

सम्पादक:

पुनम कुमारी कर्ण

सल्लाकार / सम्पादक:

ध्रुव घिमिरे

हामीलाई पछ्याउनुहोस्